(Lengte) ontgraving van een (gas / water / warmte)leiding

Maatregelen ontwerpfase 

Veiligheidsinstructie Aardgas van toepassing

Bij een lengteontgraving van een gasleiding is de Veiligheidsinstructie Aardgas (VIAG) van toepassing. Dit geldt dus ook bij bijvoorbeeld rioolwerkzaamheden of elektra werkzaamheden hebt. 

Juiste afstand aanhouden tussen rand van de ontgraving en warmteleiding
Door parallelle ontgravingen langs warmteleidingen kan de wrijving met de grond afnemen. De reductie van wrijving kan leiden tot een toename van spanningen op bochten en T-stukken in het warmtenet. Conform de EN13941:2009 dient de afstand tussen de rand van de ontgraving en de warmteleiding groter dan twee maal de diepte van de ontgraving te zijn.

Vooroverleg met netbeheerder
Bij een lengteontgraving (en ook bij een kruising) is het van belang te weten of de leiding trekvast is uitgevoerd en hoe deze is gefundeerd. Bijvoorbeeld op palen, zeker als je in de "invloedzone" komt. Ook speelt een rol of de leiding bestaat uit verbindingsmaterialen die kunnen uitdrogen waardoor zettingen kunnen optreden. Neem in vooroverleg met de netbeheerder door welke maatregelen noodzakelijk zijn om schade te voorkomen aan hun gasleiding en neem deze maatregelen op in de voorcalculatie, zodat tijd en budget beschikbaar wordt gesteld aan de grondroerder om de juiste maatregelen uit te voeren.

Juiste maatregelen treffen bij ontgraving van een warmteleiding

Voor warmteleidingen is het verschil tussen aanlegtemperatuur en bedrijfstemperatuur doorgaans groot. Dit temperatuurverschil leidt tot hoge axiale spanningen in de warmteleiding. Vanwege de hoge axiale spanningen kunnen ontgravingen leiden tot uitknikken van de warmteleiding of schade aan bochten en T-stukken veroorzaken. 
Indien een leiding volledig wordt vrij gegraven, dient de spanning lager dan de vloeigrens (gedeeld door een materiaalfactor van 1,1) te zijn. In sommige gevallen kan dit alleen gerealiseerd worden door de temperatuur om laag te brengen. Het verlagen van de temperatuur is uitsluitend mogelijk in overleg met de beheerder. Bovendien mag de leiding niet over een lengte van meer dan 4,5 meter worden vrijgegraven.

Meer informatie over "werken in de nabijheid van warmteleidingen", vind je in de handleiding van Eneco, onderaan deze pagina.

Vast stellen welke leidingen een coating hebben
Voor zover mogelijk vast stellen welke leidingen een coating hebben en de grondroerder voldoende tijd en budget geven om de noodzakelijke maatregelen te treffen. 

Juiste maatregelen treffen bij ontgraving van een waterleiding

Ook bij waterleidingen zijn risico's bij een lengteontgraving. Dit zijn:

• Als de waterleiding niet trekvast is uitgevoerd dan gaat hij uit elkaar schieten. Dit kan worden voorkomen door het tijdelijk drukloos zetten tijdens de ontgraving.
• Als de waterleiding gefundeerd is, kan deze beschadigd raken. Er dienen maatregelen te worden genomen zodat de leiding goed op de fundatie blijft liggen en niet gaat doorhangen.
• Kathodische bescherming op waterleidingen. De bescherming moet in tact blijven en mag niet beschadigd of onderbroken worden.
• Bij lengte ontgraving moet de waterleiding altijd weer met schoon zand goed aangevuld worden zodat doorhangen (verzakking) voorkomen gaat worden. Er mogen geen stenen (keien) in direct contact komen met de waterleiding dit kan op termijn gaan leiden tot breuken.

 Bij twijfel neem altijd contact op met het betreffende waterleidingbedrijf (netbeheerder) in de voorbereidingsfase.

Maatregelen werkvoorbereidingsfase

Specifiek bij een lengte ontgraving

• Bij lengte ontgraving van een waterleiding moet de leiding altijd weer met schoon zand goed aangevuld worden zodat doorhangen (verzakking) voorkomen gaat worden. Er mogen geen stenen (keien) in direct contact komen met de waterleiding dit kan op termijn gaan leiden tot breuken.
• Kathodische bescherming op waterleidingen. De bescherming moet in tact blijven en mag niet beschadigd of onderbroken worden.
• Werkplan opstellen conform VIAG indien het een lengteontgraving van een gasleiding betreft. Zie: Netbeheer Nederland

Specifiek bij het vrijgraven van een leiding

• Bij ontgraving van de leiding moet de coating beschermd worden tegen uitdroging, beschadiging en UV-straling. Dat kan bijvoorbeeld door het toepassen van zwart landbouwplastic en houten latten. Het herstellen van een beschadigde coating moet altijd in overleg met de netbeheerder plaatsvinden, wat betreft de wijze van uitvoering en te gebruiken materialen. Ook moet de coating altijd gecontroleerd zijn door de netbeheerder, vóórdat met het aanvullen van de ontgraving wordt begonnen.
• Het juist ondersteunen van leidingen, spalken van leidingen. Zie: Netbeheer Nederland
• Instructie zodat na het verwijderen van de ophang / ondersteuningconstructie de leiding weer wordt "terug gelegd". Hierbij is het van belang dat de leiding op dezelfde locatie wordt terug gelegd, dan wel dat de nieuwe locatie wordt ingemeten en de gewijzigde ligging wordt door gegeven aan de netbeheerder. 
• Kathodische bescherming op waterleidingen. De bescherming moet in tact blijven en mag niet beschadigd of onderbroken worden.
• Waterleiding tijdelijk drukloos maken, als deze niet trekvast is. Om te voorkomen dat hij uit elkaar gaat schieten. 
• Mate van grondzetting bespreken met de netbeheerder. Zo heeft Liander beleid over de toegestane zetting in de nabijheid van hoofdleidingen gas. Liander kan de mate van zetting toetsen aan de kaders in het Liander beleid.