In grond kijken zonder te graven

Je loopt over een terrein met een grondscanner. Even later kijk je met een tablet door de grond en zie je de kabels en leidingen liggen. Virtueel de ondergrond in kaart brengen, zodat iedereen in de grond kan kijken: dit is de ontwikkeling waar MapXact aan werkt. Het gaat je veel werk, proefsleuven, graafschade en overlast besparen.

Deze grondscanner maakt gebruik van de nieuwste technologie als het om hardware en software gaat. Voor gravers maakt die technologie niet zoveel uit als ze maar zien waar de kabels liggen. Wat deze scanner onderscheidt, volgens directeur Gerben Roseboom van MapXact, is de data-interpretatiesoftware die kabels en leidingen in de ondergrond detecteert zonder dat er specialisten aan te pas komen. Roseboom: ‘Voor veilig graven heb je een goede grondscanner nodig die voor iedereen te bedienen is. We hebben deze ontwikkeld en zijn nu in het veld met een flink aantal gebruikers aan het testen.’

Echo

De directeur vergelijkt het met een echo in het ziekenhuis van een ongeboren kind. Als je zo’n echo voor het eerst bekijkt, denk je ‘hoe kan ik daar een hoofd en beentjes in zien’. Data van een grondscanner moet normaal gesproken door specialisten uitgewerkt worden. Met deze nieuwe scanner kan een grondroerder over de grond lopen en live meekijken op een tablet met wat er in de ondergrond zit.

3D-model

Data wordt via de grondscanner naar een computer gestuurd en geanalyseerd. Hyperbolen die kabels in de grond voorstellen, worden omgezet in een 3D-model en teruggestuurd naar de mensen in het veld. Die analyse gebeurt nu deels door computers en deels door mensen op kantoor. Roseboom: ‘We zijn dit proces aan het verfijnen, ons ideaal beeld is dat alles meteen ter plekke zichtbaar is.’ De scanner maakt gebruik van 500Mhz frequentie; deze is het meest geschikt om de kabels en leidingen in kaart te brengen. Het bereik van de grondscanner is wel afhankelijk van de grondsoort. Zo komt het signaal bij zand veel dieper dan bij klei.

Gebruikersgroep

Om op dit soort praktijkgevallen in te spelen met de techniek is er een gebruikersgroep gestart met aannemers en netbeheerders, zoals Stedin en Visser & Smit Hanab. Zij lopen met de nieuwe grondscanner buiten rond. Roseboom vertelt: ‘Je voorkomt er nu al schades mee’. De input van de gebruikers helpt ons om de software verder te verbeteren. Aan het einde van het jaar willen we 40 mensen opgeleid hebben, die er meteen profijt van hebben. Door nieuwe software wordt het gebruik van de grondscanner steeds makkelijker en voorkomen we onveilige situaties’.

Achtergrond

Hoe is dit idee eigenlijk geboren? Roseboom: ‘Zes jaar geleden wilden we Nederland in 3D in kaart brengen: zowel boven- als ondergronds was onze droom. Boven is eenvoudig, dat gaat met drones, auto’s en vliegtuigen relatief snel. Voor de ondergrond hadden we grondradars gekocht, maar de interpretatie van de data bleek complex en tijdrovend: een dag buiten betekende veelal vier dagen op kantoor bezig. Grondcondities, de hoeveelheid aan kabels, water, stenen, noem maar op spelen een rol bij de data-analyse.‘

‘Kunstmatige intelligentie moet ons helpen bij het interpreteren van data.’

‘We hebben overal, zelfs in India, gezocht naar specialisten die ons konden helpen om deze data te interpreteren. Er zijn maar weinig mensen in staat de data te analyseren. Enorm jammer, want de techniek kan alle grondroerders helpen. Kunstmatige intelligentie moet uitkomst bieden, dachten we.’ En zo begon de ontwikkeling van de grondscanner en bijbehorende software.

Wereldprobleem

Die ontwikkeling krijgt inmiddels internationale erkenning. Zo ontving MapXact samen met Gasunie anderhalf jaar geleden de eerste prijs op de World Gas Conference. Roseboom: ‘Graafschades zijn een wereldprobleem: elke 30 seconden is er wel ergens op de wereld een graafschade. Iedereen wil heel graag door de grond kunnen kijken. We denken einde van het jaar de grondscanner breder beschikbaar te maken waarmee graafschades voorkomen kunnen worden.’

Meer informatie

In deze film van de Gasunie en MapXact zie je hoe je in 3D op een tablet waarneemt wat er onder de grond ligt en wat er bij een proefsleuf gebeurt.

Wil je meer weten over de techniek achter deze grondradar? Dan kun je deze animatie(Engels) kijken.

MapXact brengt alles boven en onder de grond in kaart. Hier als voorbeeld een 3D weergave van een gasontvangststation.