Moderne graaftechnologie in infra-opleiding

Graafschade kun je voorkomen door mensen goed op te leiden. Het SOMA College in Harderwijk implementeert dan ook heel bewust praktijkervaringen en de nieuwste technologieën in de opleiding voor machinist en grondverzet. Daniël Stronks van dit landelijke opleidingscentrum vertelt er meer over.

Stronks, docent en projectleider bediening machines en civiel technische vakken, stond aan de wieg van een nieuw vak bij het SOMA College: kabels en leidingen. Sinds 2017 moeten studenten voldoen aan nog strengere eindtermen: ze moeten kennis hebben van de ondergrondse infrastructuur. Stronks blikt terug: ‘Ik ben iemand uit de praktijk, ben zelf machinist en uitvoerder geweest.‘

‘Je vindt altijd wel ergens kabels en leidingen’

‘Je zet geen bak in de grond of je vindt wel ergens kabels en leidingen. Toen ik als docent hier aan de slag ging, ben ik gaan pionieren. Ik heb netbeheerders en aannemers gevraagd wat zij belangrijk vinden. Het kwam in een stroomversnelling: de Universiteit Twente zocht een praktijkgerichte opleiding om nieuwe technologieën in de praktijk te testen. Die mogelijkheid hebben we samen met allerlei anderen hier op het opleidingsterrein gecreëerd.’

Bedrijfsleven betrekken

Stronks vervolgt: ‘We hebben een heel programma opgezet. Daarbij hebben we het bedrijfsleven betrokken. Denk onder andere aan Alliander, Gasunie, Vitens, KPN, VolkerWessels Telecom en Heijmans. We besloten een living lab aan te gaan leggen. Samen met veel partijen hebben we bepaald wat er aanwezig moet zijn. De samenwerking met het bedrijfsleven is voor ons enorm belangrijk: wij zijn een vakschool met een praktische inslag en willen de toekomstige werknemers zo goed mogelijk laten instromen en aansluiten bij de wensen vanuit de branche. Mochten er bedrijven geïnteresseerd zijn om alsnog met ons project mee te doen of hierover mee te denken, laat ze vooral contact met mij opnemen.’

Living lab

Een living lab is een onderzoekomgeving waarbij onderzoek en onderwijs gelijktijdig plaatsvinden. Het is een groot oefenterrein met een realistische infrastructuur en een uitgebreid ondergronds kabel- en leidingenstelsel voor de infra op het Bouw & Infra Park. Het ligt bij het SOMA College in Harderwijk.

Stronks licht toe: ‘We kijken vanuit de opleiding naar het hele graafproces om het professioneler te maken, zoals naar nieuwe technieken. Een student doet een bepaalde opdracht met een graafmachine op het oefenterrein. Docenten lopen tussen de machines door. We hebben zes studenten tegelijk op machines. Alleen als docent kun je ze niet allemaal tegelijk in de gaten houden. Je wilt ze wel zo goed mogelijk trainen.’

Sensoren

‘Daarom hebben we samen met de Universiteit Twente een nieuwe technologie toegepast. Bij deze pilot leggen sensoren op de machines de bewegingen vast. Na de les kan de student terugkijken wat hij heeft gedaan. Wellicht kunnen we dit straks in 3D doen om zo nog een beter beeld te geven. Een andere toepassing die misschien toegevoegd kan worden, is een alarmsignaal voor zowel de docent als de student, als er een onveilige situatie is. Dit alles is nog in prototype en wordt nog verder onderzocht en getest met de Universiteit Twente.’

‘Veel ongevallen in de bouw gebeuren door onoplettendheid.’

‘Verder gebruiken we simulatoren. Daarmee kunnen studenten bewegingen en opdrachten van buiten binnen verder oefenen. Met deze vorm van onderwijs en simulatie kunnen we samenwerkingsopdrachten met elkaar beter oefenen en eventuele schade aan machines in de praktijk voorkomen. Zo’n machine heeft al snel 150.000 tot 200.000 euro gekost. Veel ongevallen in de bouw gebeuren door onoplettendheid.’

Theorie

Naast deze praktijk in de opleiding heeft het SOMA College een theoretische module ontwikkeld. Daarin komt van alles aan bod, van de richtlijn CROW500 en de WIBON tot hoe doe en lees je een KLIC-melding. Met collega Janneke Wieman en het Kadaster ontwikkelde Stronks een interactieve KLIC-melding, een soort pdf die de student voordat hij gaat graven op het living lab, moet invullen. Die fictieve KLIC-melding gaat naar een van de docenten. ‘We kijken deze na. Als de student alles goed ingevuld heeft, krijgt hij een KLIC-melding van het SOMA College. Vanuit daar gaan ze op het living lab de praktijk in,’ aldus Stronks. De onderwerpen en de inhoud van de module zijn ook samen met de aangesloten bedrijven tot stand gekomen. ‘Wij kunnen wel denken dat wij alles weten, maar met elkaar samenwerken levert een beter resultaat op. Hierdoor krijg je meer draagvlak binnen de branche.’

Zelfverzekerd

Dat het SOMA College moderne ontwikkelingen met beide handen aangrijpt, blijkt ook uit de samenwerking met MapXact. Stronks vertelt hierover: ‘Als school zijn we betrokken bij de nieuwe grondradar en kunnen we die straks ook meenemen in het onderwijsprogramma. We proberen nieuwe technologieën in het huidig onderwijs te brengen: hoe kan het nu en hoe gaat dat over tien jaar met alle automatisering. We willen studenten enthousiasmeren om nieuwe technieken te omarmen en mee te nemen naar hun nieuwe werkgever. Ook geven we ze zelfverzekerdheid mee, zodat ze de bak niet in de grond zetten, als er geen KLIC-melding gedaan is. Het begin van het voorkomen van graafschade zijn goed opgeleide mensen.’

Certificaat

Het uiteindelijk doel met het living lab en de theoretische module is dat er een branche-erkend certificaat komt, zoiets als een VCA-certificaat, een rijbewijs voor het schadevrij graven als het ware. Het SOMA College wil dit ook als bijscholing gaan aanbieden voor bestaande machinisten en beschikbaar stellen aan andere mbo en regionale opleidingscentra die machinistenopleidingen aanbieden.