"Meer graafwerk, minder schade"
KLO-voorzitter Joris Bongenaar stelt veilig werken voorop
“Van opdrachtgever tot graver, zet veilig werken voorop!” Joris Bongenaar, manager omgevingsmanagement bij Gasunie, is in november een jaar voorzitter van het Kabel en Leiding Overleg (KLO). Hij vertelt over zijn ambities om het aantal graafschades te verminderen.
Bij het graven gaat zo’n veertigduizend keer per jaar mis. Hoe kan dat?
“Bijna overal liggen kabels en leidingen onder de grond. Dus als je met een machine gaat graven, is de kans groot dat je iets kapot maakt. Daarom moet je machinaal graafwerk altijd aanmelden bij het Kadaster (met een Klic-melding). Je krijgt dan informatie over de plek waar je gaat graven. Desondanks gaat het nog vaak fout, met name omdat gravers de kabels niet kunnen vinden.”
De komende jaren wordt er steeds meer gegraven voor de aanleg van glasvezel en de energietransitie. Dat bekent dus ook meer schade…
Ja, als we niets doen wel. Tot voor kort wezen de betrokken partijen vooral naar elkaar voor een oplossing. Nu werken we samen in het Kabel en Leiding Overleg: een vereniging van koepelorganisaties van grondroerders, netbeheerders en overheden. Samen gaan we de schade voorkomen.”
"Nog te veel bedrijven nemen
de schade op de koop toe"
De herstelkosten alleen al lopen op tot meer dan veertig miljoen per jaar. Hebben bedrijven daar last van?
Nog te veel bedrijven nemen de schade op de koop toe. Ze zijn verzekerd en soms betalen ze liever de kosten dan dat ze investeren in veilig graven.”
En de overlast voor omwonenden?
“De maatschappelijke schade is een veelvoud van de herstelkosten. Mensen komen zonder stroom, gas of water te zitten, wegen liggen onnodig lang open, kantoren zitten zonder internet en ga zo maar door. Gemeenten hebben hier hun handen vol aan. Al die extra kosten worden opgebracht door de belastingbetaler.”
Als de bedrijven geen bezwaar hebben tegen het betalen van herstelkosten, hoe overtuig je ze dan?
“Ik vind de veiligheid van de medewerker en de omwonenden het allerbelangrijkste. De gevolgen zijn niet te overzien als je een gasleiding of een hoogspanningskabel raakt. Zoals die keer dat iemand dacht dat hij een waterleiding doorknipte en het een hoogspanningsleiding bleek te zijn. Die man heeft het helaas niet overleefd.”
Veiligheid is een logische gedachte voor iemand die aardgas transporteert onder druk van 60 bar. Het risico op ongelukken is een stuk groter dan bij datakabels. Gelukkig is er zelden schade aan grote gasleidingen. Hoe krijgen jullie dat voor elkaar?
“Met vijftig mensen werken we dag en nacht aan de veiligheid van ons netwerk. Een kleine veertig mensen zijn dag en nacht in het veld bezig met controleren en op kantoor werken twaalf mensen aan het beoordelen van Klic-meldingen. Elk stukje van ons netwerk wordt eens in de drie weken bekeken vanuit een helikopter. En luchtfoto’s worden met artificiële intelligentie onderzocht op onaangekondigd graafwerk.”
"Opdrachtgevers kunnen eisen stellen
aan partijen die het werk uitvoeren"
Is dat de oplossing? Meer mensen inzetten?
“Ik snap dat niet elk bedrijf daar de mogelijkheden voor heeft. Neem nou de aanleg van glasvezel. Dat is een vechtmarkt waar gevochten wordt om elke euro per aansluiting. De aannemers nemen de schades vaak letterlijk op de koop toe. Ze verrekenen die gewoon in hun businessplannen. Hier ligt de oplossing bij de opdrachtgevers: zij kunnen eisen stellen aan partijen die het werk uitvoeren. Als ze dat allemaal doen, ontstaat er een level-playing field waarbij de meerkosten voor alle partijen gelijk zijn.”
Hoe krijg je opdrachtgevers zo ver?
“Met wetgeving, maar dat duurt jaren. We kunnen ook een certificering invoeren voor veilig graven. Bij mijn weten bestaat die nog niet. Daarvoor zou je gravers een eenvoudige cursus kunnen geven, waarin ze leren hoe ze veilig kunnen werken. En als niet aan de voorwaarden voldaan is, moeten ze zeggen: ‘Sorry baas, maar ik ga pas de grond in als er een Klic-melding is gedaan en ik de juiste tekeningen heb.”
"Met goede tekeningen kun je
schade voorkomen"
Gravers die wel netjes een Klic-melding doen, geven aan dat de kabels vaak niet op de aangegeven plek liggen.
“Die klacht hoor ik ook. Daar valt nog veel te verbeteren. Met goede tekeningen van de leidingen en kabels kun je schade voorkomen. Gasunie werkt met een nauwkeurigheid van tien centimeter. Bijna honderd procent van onze leidingen voldoet hieraan en we investeren constant in het verbeteren van deze data.”
Gravers krijgen vaak de schuld als het mis gaat. Hoe kunnen we hen helpen?
“Door te werken volgens de CROW500-richtlijn. Hiervoor hebben we de C5P-app ontwikkeld: een platform waarop je alle informatie over een project eenvoudig vastlegt en deelt met andere partijen. Dat begint al bij het voorwerk van de initiatiefnemer. Hij verzamelt gegevens, de opdrachtgever en de grondroerder vullen die aan. En samen zorgen ze ervoor dat de graver uiteindelijk alle informatie heeft die nodig is om veilig zijn werk te doen.”
Tekst: Erik van Stokkom
