Bij de totstandkoming van de WIBON is met de verantwoordelijke minister afgesproken dat de graafketen zelf in de gelegenheid moet worden gesteld het maatschappelijk probleem van graafschades op te lossen. In de wet is daarom ruimte geboden om als graafsector het zorgvuldig graafproces (zorgvuldig opdrachtgeven/zorgvuldig graven) zelf nader in te vullen en te implementeren. De graafsector, vertegenwoordigd door het Kabel en Leiding Overleg (KLO), heeft in 2016 de richtlijn CROW 500 opgesteld als invulling van het zorgvuldig graafproces. Deze richtlijn is in werking getreden per 1 januari 2017.

De CROW 500 is een opvolger (en samenvoeging) van CROW publicatie 250 "Graafschade voorkomen aan kabels en leidingen" en van CROW publicatie 308 "Kabels en leidingen rond wateren en waterkeringen".

Graafketen

De CROW 500 regelgeving benadrukt dat het voorkomen van graafschade de verantwoordelijkheid is van de gehele keten en niet zoals in het verleden voornamelijk rust op de schouders van de grondroerders. Netbeheerders zullen ook verantwoordelijkheid moeten nemen in de rol als initiatiefnemer/ opdrachtgever, ontwerper en grondroerder voor graafwerkzaamheden. Dit kan een wezenlijke verschuiving zijn die aanpassing van proces, capaciteit, budget en instructie vraagt.

Verplicht optreden

Alle bedrijven moeten zich bewust zijn van de verantwoordelijkheden en verplichtingen in het graafproces. De betrokkenen in het graafproces mogen niet terughoudend zijn de directe opdrachtgever in het proces voor te lichten dan wel aan te spreken als zaken niet conform de voorschriften van de CROW 500 op orde blijken te zijn. Dit is essentieel als we verder willen komen, er mogen geen blokkades zijn. De opdrachtgever heeft hier een verplichting. Dit vraagt instructie, cultuurverandering en daadkracht.

Regie bij beheerders openbare ruimte

Voor beheerders openbare ruimte (o.a. gemeenten, provincies, waterschappen) is het van belang dat regie in de ondergrond wordt genomen. Dit betekent regie bij tracé bepaling in openbare ruimte en toezicht op de uitvoering. Het gaat hierbij voornamelijk om positionering van ondergrondse infra volgens de geldende normen en afspraken, maar ook voldoende ruimte te creëren voor ondergrondse infra bij nieuwe aanleg.

Richtlijn of recht?

De CROW 500 is geen recht in de zin van artikel 79 RO en artikel 25 Rv. Echter, bij arrest van de Hoge Raad van 25 mei 2018 is geoordeeld dat de CROW 500 dé uitleg is van zorgvuldig grondroeren uit de WIBON. Letterlijk is het volgende opgenomen:

“Aldus vormt de Richtlijn immers de weerslag van de binnen de beroepsgroep 
geldende opvattingen omtrent zorgvuldig handelen. Ook bij de totstandkoming 
van de WION is gewezen op het belang van door de sector te maken afspraken 
(zie hiervoor in 3.4.4). Bovendien is het voor de graafpraktijk van belang dat 
duidelijkheid bestaat over de wijze waarop de bij graafwerkzaamheden 
betrokkenen hun zorgplicht moeten naleven. De rechter dient daarom bij de 
invulling van de zorgplicht in beginsel aan te sluiten bij de Richtlijn. Indien hij een daarvan afwijkende invulling van de zorgplicht wil geven, dient hij te motiveren 
welke omstandigheden rechtvaardigen dat in het concrete geval van de Richtlijn 
mocht worden afgeweken.”

In recentere zaken (conclusie A-G Hartlief 14 april 2023 r.o. 3.11) is gezegd:

"Dat aan Richtlijn CROW 500 veel gewicht toekomt, vergroot de rechtszekerheid van grondroerders en netbeheerders. Daarmee is voor hen duidelijker wat van hen verwacht wordt bij het voorbereiden en uitvoeren van graafwerkzaamheden. Idealiter verkleint dat de kans op schade. Het arrest Liander/ […] doet zo recht aan de parlementaire geschiedenis van de WION en WIBON, die benadrukt dat rechtszekerheid en het voorkomen van schadegevallen doelen zijn van de WION, WIBON en relevante private normen zoals Richtlijn CROW 500. De minister hechtte gelet op die doelen veel waarde aan de totstandkoming van private normen. "

Bekijk de CROW website